تاریخ انتشار: ۷ اردیبهشت ۱۳۹۵
این طرح درس حاصل کار یک معلم شیمی مقطع متوسطه در دوره‌‌ی «یادگیری جست‌وجوگرانه» مدرسه‌ی افروز است. طرح درس طی پنج هفته مشارکت معلم در دوره نوشته و هر هفته بخشی از آن تکمیل شد. هدف اصلی این فعالیت این است که دانش‌آموزان از طریق آزمایش و پژوهش در قالب گروه‌های کوچک درس را فرا بگیرند و کلاس بیش از آنکه بر دانش معلم تکیه کند، بر اساس تلاش خلاقانه‌ی دانش‌آموزان برای افزایش دانش پیش برود. در این طرح معلم کوشیده است فرآیندی طراحی کند تا دانش‌آموزان به جای گوش سپردن به سخنرانی معلم برای فراگرفتن خاصیت بازها و اسیدها و آشنایی با فرمول‌های شیمیایی این دسته از مواد، خودشان دست به کار شوند و با بر عهده گرفتن نقشی مؤثر در فرآیند یادگیری، آموزه‌های برنامه‌ی درسی را فرا بگیرند. علاوه بر این، معلم تلاش کرده است مؤلفه‌ی «کار مشارکتی» را نیز مد نظر داشته باشد تا با اجرای طرح درس دانش‌آموزان فرصت داشته باشند کار گروهی هدفمند را هم تجربه کنند.
موضوع اصلی این طرح درس که برای کلاس ششم ابتدایی طراحی شده، بازها و اسیدها، و راه‌هایی برای اندازه‌گیری خاصیت اسیدی و بازی با استفاده از انواع شناساگرها است. طراح درس که آن را در دو کلاس دختران و پسران اجرا کرد، در پایان دوره درباره‌ی مراحل کار نوشت: «از آنجایی که طرح درس همزمان با طرح در تالارهای مختلف این دوره [دوره یادگیری جست‌وجوگرانه] در مدرسه اجرا شد، نواقص در طرح درس نهایی رفع شدند. به عنوان مثال در طرح اول یک جلسه آزمایش و یک جلسه کار تئوری در نظر گرفته شده بود که با توجه کمبود پیش‌نیازهای لازم برای کار در آزمایشگاه و همچنین چالش بحث ایمنی کار در آزمایشگاه و امکان وقوع حوادث خارج از کنترل به دلیل شیطنت‌های بچه‌ها برای امتحان کردن هر ماده‌ای که درآزمایشگاه مشاهده می‌کنند، موضوع ایمنی به جلسات اولیه اضافه شد.»
او در پاسخ به سؤال یکی از شرکت‌کنندگان دوره درباره‌ی چالش‌های پیاده‌سازی طرح درس‌هایی از این دست در کلاس درس گفت: «این طرح به صورت مرحله به مرحله برای آماده‌سازی دانش‌آموزان جهت طراحی یک فرآیند آزمایشگاهی آماده شد. موانع پیش روی من در این دوره مواجهه با دانش‌آموزانی بود که با این وجود که آموزش‌های لازم را دیده بودند، به دلیل فقدان اعتماد به نفس نمی‌توانستند یک آزمایش را طراحی کنند و برای انجام کار در هر مرحله به تأیید من نیاز داشتند. تلفیق گروه‌ها با هم تاحدی این مشکل را برطرف کرد. از نکات مثبت آن می‌توان به همکاری خوب برخی از گروه‌ها اشاره کرد، به نحوی که به راحتی طراحی و اجرای یک آزمایش را بر عهده گرفتند. برخی از گروه‌ها به دلیل طولانی بودن فرآیند آموزش تا رسیدن به این مرحله از طراحی یک آزمایش خسته شدند و استقبال نکردند که البته بررسی‌های بعدی نشان داد تصور این بچه‌ها درباره‌ی به آزمایشگاه شیمی کمی غیرواقعی و بعضاً خیال‌انگیز و فانتزی است. این مشکل در کلاس به بحث گذاشته شد و پس از شنیدن نظرات مخالف و موافق، با توافق جمعی قرار شد یک بخش هیجان‌انگیز را هم به برنامه‌مان اضافه کنیم تا نظر آن‌ها نیز جلب شود.»
در دوره یادگیری جست‌وجوگرانه هر هفته به طراحی یکی از بخش‌های طرحی جست‌وجوگرانه اختصاص داشت. هر کدام از شرکت‌کنندگان بر اساس موضوع کلاس خود طراحی یک طرح درس یا یک فعالیت آموزشی را آغاز و هر هفته بخشی از آن را تکمیل می‌کردند و تسهیلگر دوره در هر مرحله برای بهبود کار پیشنهادهایی ارائه می‌داد. پس از فراگرفتن روش‌های ارزیابی میزان یادگیری و پیشرفت دانش‌آموزان، فعالیت طراحی شده در کلاس اجرا و گزارشی از آن ارائه می‌شود. شرکت‌کنندگان می‌توانند بر اساس بازخورد تسهیلگران هر دوره طرح نهایی‌شان را تکمیل و مجدداً اجرا کنند.
طرح درس حاضر حاوی یک فعالیت مقدماتی و یک فعالیت پایه‌ای است که طی چهار جلسه اجرا می‌شوند. یک جلسه نیز برای بازنگری و بازاندیشی در آموخته‌ها در نظر گرفته شده است. طراح این مجموعه با استفاده از «کاربرگ معلم» و «کاربرگ دانش‌آموز» مراحل کار را قدم به قدم توضیح داده است. آنچه در حاشیه متن می‌خوانید، بازخورد تسهیلگر به این فعالیت و پیشنهادهایی است که برای انطباق بیشتر فعالیت‌ها با الگوی جست‌وجوگری ارائه شده است.